Kolekcja falsyfikatów czy oryginałów?

Wyjątkową - jak twierdzi olsztyński Urząd Ochrony Państwa - kolekcję średniowiecznej broni odebrano kolekcjonerowi amatorowi z Olsztyna. Historycy radzą poczekać na wyniki specjalistycznych badań zbiorów.

Funkcjonariusze olsztyńskiej delegatury Urzędu Ochrony Państwa dostali informację, że jeden z kolekcjonerów średniowiecznych militariów oferuje muzeom wyjątkowo rzadkie egzemplarze broni.

Ponoć nie było chętnych, bo zbieracz żądał po 200 tysięcy złotych za sztukę, a muzea nie mają pieniędzy. - Z tego co wiemy, udało się temu człowiekowi sprzedać dwa miecze prywatnym kolekcjonerom - mówi porucznik Jan Adamowicz, rzecznik olsztyńskiego UOP. - Staramy się dowiedzieć do kogo trafiły.

Funkcjonariusze UOP zrobili przeszukanie w mieszkaniu kolekcjonera. Do magazynu trafiło ponad 80 eksponatów: mieczy, czekanów (topory bojowe), szyszaki oraz groty strzał i włóczni.
- Ta kolekcja, pod względem historycznym i materialnym, jest bezcenna - zachwyca się por. Adamowicz. - Niektóre egzemplarze są bardzo rzadkie. W muzeach na świecie występują pojedyncze egzemplarze. Niektórych w ogóle nie ma w żadnych katalogach.

Według wstępnej oceny UOP odnalezione militaria są częścią zbiorów Prussia Museum w Królewcu. Podczas bombardowania miasta muzeum spłonęło, a razem z nim większość zbiorów. Ponoć część kolekcji przed zakończeniem drugiej wojny światowej udało się wywieźć i ocalić.

- Trudno mi powiedzieć, czy były tam jakieś wyjątkowe zbiory militariów - powiedział nam wczoraj Hieronim Skurpski, były wieloletni dyrektor Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie.
Większa część zbiorów królewieckiego muzeum była opisana i skatalogowana. W dostępnych obecnie opisach nie ma informacji o średniowiecznym uzbrojeniu. Zasoby Prussia Museum były spore, o czym może świadczyć zupełnie przypadkowe odkrycie z zeszłego roku. W zwolnionym przez rosyjskie wosjak Forcie nr 3 w Kaliningradzie odnaleziono zbutwiałe skrzynie z kilkanastoma tysiącami zniszczonych prze wilgoć eksponatów.

Historycy z Olsztyna mają sporo wątpliwości, czy prywatna kolekcja średniowiecznych (XI-XIV wiek) mieczy i toporów wojennych, składa się z oryginałów.

- Najpierw trzeba wykonać specjalistyczne badania, które mają potwierdzić autentyczność tych eksponatów. Później będzie można dyskutować o losach tej kolekcji - wyjaśnia Jacek Wysocki, wojewódzki konserwator zabytków w Olsztynie.

Dyrektor Muzeum Warmii i Mazur Janusz Cygański:

- Gdyby rzeczywiście te rzeczy były autentyczne, to ich wartość historyczna jest bezcenna i wówczas chciałbym, by trafiły do naszego muzeum. Oględnie mówiąc mam jednak wątpliwości, czy są to oryginały. Mogą być to kopie średniowiecznego uzbrojenia zrobione w XVIII czy XIX wieku.

Przemyt z obwodu?

Na początek wykonane zostaną badania mechanoskopijne, prawdopodobnie w Komendzie Wojewódzkiej Policji w Olsztynie. Odpowiedzą na pytanie, jaką technologią zostały wykonane miecze.

Nie wiadomo, jak kolekcjoner-amator wszedł w posiadanie bezcennych militariów. Prawdopodobnie zostały przemycone z obwodu kaliningradzkiego. Zgodnie z polskimi przepisami kolekcjoner powinien zgłosić fakt posiadania tych rzeczy muzealnikom. Grozi mu za to do 10 lat więzienia.

Autentyczność tych eksponatów podważali również specjaliści od średniowiecznego uzbrojenia, którzy - jak mówi dyr. Cygański - oglądali wcześniej te militaria podczas sympozjum na zamku w Malborku.

Kolekcjoner zapewnił nas wczoraj, że nabył je w jak najbardziej legalny sposób. - Kupiłem to wszystko w Polsce i od Polaków - powiedział nam wczoraj. - Jeśli są to oryginały, to zdaję sobie sprawę z ich wartości historycznej. To nieoceniony skarb.

Olsztyński kolekcjoner twierdzi, że jego zbiorami polscy historycy nie byli zainteresowani. - A ja chciałem tylko uchronić je przed rozproszeniem i wywiezieniem z kraju.

Teraz czeka go sporo kłopotów z wymiarem sprawiedliwości. Zgodnie bowiem z polskimi przepisami kolekcjoner powinien zgłosić fakt posiadania tych rzeczy muzealnikom.
- Nie zrobił tego, tylko próbował je nielegalnie sprzedać - twierdzi Jan Adamowicz. - Grozi mu za to do 10 lat więzienia.

W polskim prawie jest zapis, że wszystko, co jest w ziemi, należy do skarbu państwa. O każdym znalezisku należy powiadomić konserwatora zabytków. Dopiero po tym jest szansa uzyskania tzw. znaleźnego. Zwykle jest to 10 procent wartości przekazanego przedmiotu.