Recenzje książek. Przejrzeliśmy najciekawsze premiery. Zobaczcie, co warto przeczytać

„Historia XIX wieku. Przeobrażenie świata” Jürgen Osterhammel: Przez 100 lat wszystko może się zmienić

Pamiętam lekcje historii. Dużo o starożytności, bo to okres rodzenia się cywilizacji. Sporo o średniowieczu, później nieco o czasach nowożytnych, by w miarę szybko przejść do XX wieku — wojen światowych, PRL, zimnej wojny i obalenia komunizmu. A wiek XIX? To czas końca wojen napoleońskich, powstań narodowych, wojny secesyjnej, zjednoczeń Włoch i Niemiec. Tymczasem to właśnie latom 1801-1900 swoje monumentalne dzieło w całości poświęcił Jürgen Osterhammel, niemiecki historyk. I słusznie nazywa go, jak w podtytule, przeobrażeniem świata. To właśnie wtedy nad dachami miast wyrosły wysokie kominy fabryk, w których pracowały maszyny napędzane węglem, po żelaznych szynach pojechały parowozy, a ciemne wieczory rozświetliła żarówka Thomasa Edisona. Wtedy też robotnicy większość doby spędzali w fabryce, nierzadko ginąc w wypadku lub umierając, bo pojęcie bhp nie istniało, a żniwo porównywalne z wojnami zbierały gruźlica, zapalenie opon mózgowych czy ospa. Gdzieś między tym wszystkim kształtowały się systemy polityczne, zmieniały mocarstwa, wybuchały rewolucje, chłopi uwalniali się od panów, do głosu dochodził nacjonalizm, kształtując obraz „idealnego obywatela”. Osterhammel opisuje XIX wiek wielowymiarowo. Książkę podzielił na trzy główne części. W pierwszej przybliża epokę, umiejscawiając ją historycznie i geograficznie. W drugiej przygląda się globalnym zjawiskom, takim jak mobilność, jakość życia, miasta, imperia i mocarstwa. W trzeciej zgłębia konkretne zagadnienia, jak na przykład rozwój energetyki, transportu, nauki, zmiany organizacji pracy, znaczenie religii. Książka skonstruowana jest tak, że można czytać ją od deski do deski, albo wybrane rozdziały - by dowiedzieć się więcej o początkach kolei, miastach portowych albo zapobieganiu i zwalczaniu epidemii. I choć — powtórzę się — dzieło to monumentalne, napisane jest językiem dalekim od pompatyczności i zawiłości. Stanowi nie tylko kompendium historyczne, politologiczne i socjologiczne XIX stulecia. Układa się w ciekawą opowieść o tym okresie przejściowym między tym, co dawne, a tym, co współczesne. Jürgen Osterhammel to wybitny niemiecki badacz dziejów, znany z bezkompromisowego podejścia do historii. Jego zainteresowania naukowe to kolonializm, historia Eurazji od XVIII wieku i teoria historiografii. Wykładał w London School of Economics oraz na uniwersytetach w Kassel, we Fryburgu, Hagen, Genewie, Konstancji. W 2010 roku zdobył Gottfried Wilhelm Leibniz Prize.  „Historia XIX wieku. Przeobrażenie świata” Jürgen Osterhammel, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2013, cena okładkowa: 89 zł